Voor- en nadelen van castratie bij de reu


De onderstaande informatie is afkomstig uit zowel het artikel ‘Gonadectomie 2.0: nieuwe inzichten over de langetermijneffecten bij honden’ uit het Vlaams Diergeneeskundig Tijdschrift maart/april 2021 van de UGent (België) en de bijscholing ‘Laten we eens een harde noot kraken’ gegeven door Mw. dr. Karin Albers-Wolthers (Dierenarts, specialist Voorplanting Universiteit Utrecht) tijdens de Klinische Avond 2021.


VOORDELEN CASTRATIE REU

Testikeltumoren voorkomen

Bij ongeveer 10 tot 27% van de reuen ontstaat een tumor in de testikel. De gemiddelde leeftijd waarop de diagnose wordt gesteld is daarbij 11 jaar. Omdat de tumor bij de meeste honden niet uitzaait is castratie als behandelig meestal voldoende.

Door de reu te castreren, waarbij de testikels operatief worden verwijderd, wordt daarmee – uiteraard – het ontstaan van testikeltumoren voorkomen.


Prostaatvergroting voorkomen

Bij de reu is de kans groot dat met toenemende leeftijd de prostaat groeit. Op zich hoeft dit op zichzelf geen probleem te zijn en verloopt meestal symptoomloos.

Bij sommige honden met een vergrootte prostaat neemt ontstaan echter hiermee gerelateerde aandoeningen. Zoals een prostaatontsteking, de vorming van prostaatcysten en een perineale hernia. Deze aandoeningen vergen meestal een specifieke en soms dure therapie waarbij volledig herstel niet altijd mogelijk is.


Perianale tumoren voorkomen

Dit zijn tumoren die zich rond de anus ontwikkelen en hun ontstaan is afhankelijk van testosteron. Door een reu te castreren wordt er geen testosteron meer gevormd en kunnen deze tumoren zich niet meer ontwikkelen.


NADELEN CASTRATIE REU

Verhoogde kans op overgewicht

Honden die gecastreerd zijn hebben meer kans om overgewicht te ontwikkelen, vallen moeilijker af en blijven na een dieet ook moeilijker op gewicht. Het ontwikkelen van overgewicht is slecht voor de gezondheid, aangezien het de kans op het ontstaan van o.a. orthopedische problemen, suikerziekte, huidproblemen en oververhitting in de zomer verhoogt. Maar overgewicht doet vaak ook een afbreuk aan het welzijn van een hond, omdat dit extra gewicht bewegen en spelen minder prettig maakt. Overgewicht na castratie kan dus een verminderde levensduur en een verminderde levenskwaliteit voor jouw hond tot gevolg hebben.

Gelukkig is het ontstaan van overgewicht na castratie goed te voorkomen door na de ingreep de hoeveelheid dagelijkse voeding te verlagen en de lichaamsconditie goed in het oog te houden zodat op tijd bijgestuurd kan worden voordat het overgewicht echt uit de hand loopt.


Vachtveranderingen

Meerdere factoren beïnvloeden de haarcyclus. Zoals genen, omgeving, voeding, cytokines en hormonen (androgenen, oestrogenen, prolactine).

Na castratie vallen bij de teef en de reu een aantal van deze hormonen in het lichaam weg waardoor meer ondervacht gevormd kan worden en de vacht verandert. De gecastreerde honden kunnen een wollige en minder kleurintense vacht krijgen. Het wordt ook wel een ‘puppycoat‘ genoemd. Bij bepaalde hondenrassen worden vachtveranderingen na castratie vaker gezien, zie het overzict hieronder.

SettersBerner SennenhondBeagle
SpaniëlsNewfoundlander
Golden RetrieverHovawart
Hondenrassen met een verhoogd risico op vachtverandering na castratie.

Verhoogde kans op tumoren

De afgelopen jaren is uit verschillende onderzoeken gebleken dat castratie bij zowel de teef als de reu het risico op ontwikkeling van bepaalde tumoren kan verhogen. Dit gaat dan om prostaatcarcinoma, lymfoma, osteosarcoma, haemangiosarcoma, mastocytoma, mastceltumor en transitioneel cell carcinoom.

Dit is wel afhankelijk van het ras van de hond, vooral bij grote hondenrassen blijken deze tumoren meer voor te komen als de hond gecastreerd is. Ook blijkt het risico verhoogd bij castratie vóór de puberteit.

Waarschijnlijkt speelt het verhoogde gehalte aan LH door het wegvallen van de hormoonproductie ook hier een grote rol, waardoor weefsels met LH-receptoren continue geprikkeld wordt en tumoraal kan ontaarden. Een andere mogelijke theorie is dat geslachtshormonen de maligne transformatie van cellen, zoals osteoblasten en stromacellen, afremmen. Door de castratie valt deze rem weg en zouden deze cellen zich gemakkelijker tot tumorcellen kunnen veranderen. Mogelijk speelt ook IGF-1 een rol, welke na castratie afneemt.

Prostaatcarcinoom (prostaattumor)reu
Osteosarcoom (bottumor)o.a. Rottweilers: reu/teef
Lymfoom (lymfekliertumor)vnl. teef, ook reu / Vizsla / Golden Retriever reu < 1 jaar
Hemangiosarcoom (tumor bloedvaten)ras?: reu/teef
MastceltumorVizsla: reu/teef
Verhoogd risico op tumoren na castratie

Een tumor van de prostaat komt bij de reu zelden voor, het treft maar 0,35% (0,2-0,6%) van alle reuen. Meestal wordt het bij de oude hond gezien. De gemiddelde leeftijd waarop de diagnose bij de reu wordt gesteld is 10 jaar (8,5-11,2 jaar). Het gaat bijna altijd om een kwaadaardig vorm die op moment van diagnose vaak (80%) al uitgezaaid is. Een gecastreerde reu heeft 3 tot 4 maal meer risico om prostaatkanker te ontwikkelen. Bij sommige rassen is de kans op prostaatkanker verhoogd.

Airedale TerriërDuitse Staande Korthaar
Boomer / kruisingenNorwegian Elkhounds
BeagleSchotse Terriër
BouvierShetland Sheepdog
Doberman Pinscher
Hondenrassen met een verhoogd risico op prostaatkanker

Verhoogde kans op problemen gewrichten

Bepaalde orthopedische aandoeningen blijken meer voor te komen bij gecastreerde honden. Voorbeelden zijn kruisbandrupturen, elleboogdysplasie en heupdysplasie.

Dit is vooral het geval bij grotere hondenrassen van meer dan 20 kg die gecastreerd zijn nog voordat ze volledig uitgegroeid zijn. Het risico op het ontstaan van orthopedische problemen na castratie is daarom groter wanneer een hond vóór de puberteit gecastreerd wordt. Door het wegvallen van de hormoonproductie tijdens de groei sluiten de groeiplaten in de beenderen later waardoor botten langer worden en de ontwikkeling van gewrichten verstoord wordt.

KruisbandruptuurRassen > 20 kg / Labrador en Golden retriever / Duitse Herder
Heupdysplasie (HD)Rassen > 20 kg / Golden retriever: reu
Elleboogdysplasie (ED)Rassen > 20 kg / Labrador retriever: reu bij vroegcastratie
Rassen met verhoogd risico op gewrichtsproblemen na castratie reu

Verhoogd risico op discus hernia

Bij de Teckel reu is de kans op een hernia verhoogd als de castratie vóór de leeftijd van 1 jaar wordt uitgevoerd.


Verhoogd risico op cognitieve disfunctie

Verhoogde kans op immuungemedieerde ziektes

Uit onderzoek blijken gecastreerde honden ook mee risico te hebben op de ontwikkeling van auto-immuunziektes zoals atopie, IMHA, thrombocytopenie, myastenia gravis, colitis, immuungemedieerde polyartritis, IBD, pemphigus en lupus erythematosus.

Australian Kelpie in front of white background

FABELS

Castratie tegen ongewenst gedrag?

Zowel onder eigenaars als onder dierenartsen heerst nog vaak het idee dat castratie van de reu kan gebruikt worden om ongewenst gedrag tegen te gaan of te behandelen.

In de praktijk blijkt echter dat bij ongeveer 50% van de reuen na castratie het ongewenste gedrag nog steeds aanwezig is en bij 20% van de reuen wordt het gedrag zelfs nòg slechter. Vooral wanneer een reu vóór de puberteit gecastreerd wordt bestaat de kans dat een onzekere of agressieve hond nóg onzekerder en agressiever wordt. Bovendien heeft castratie enkel invloed op hormonaal gedrag, zoals rijgedrag, urine markeren en weglopen.

Door na de puberteit eerst een chemische castratie te proberen kunnen de gevolgen van castratie beoordeeld worden. Mocht het negatief uitpakken en het gedrag zelfs slechter worden, dan is het gelukkig maar tijdelijk.


Verhoogde kans op urine-incontinentie?

Urine-incontinentie komt bij de reu zelden voor, bij ongeveer 1% van de reuen is hier sprake van. Bij sommige hondenrassen heeft de reu een verhoogd risico, zoals de Ierse Setter en Fox Terriër.

In tegenstelling tot de teef, blijkt bij de reu castratie niet van invloed te zijn op ontstaan van urine-incontinentie.


Cryptorche reu

Wanneer bij de reu één of beide testikels na de leeftijd van 6 maanden niet ingedaald zijn spreken we van cryptorche reu.

Castratie wordt meestal geadviseerd vanwege het erfelijke karakter van de aandoening, het risico op vaatstrengtorsie en de tumorale ontwikkeling van de testikel in de buikholte. De kans op dit laatste blijkt relatief klein te zijn. Bij een cryptorche reu kan vanaf de leeftijd van 5 tot 6 jaar een testistumor ontstaan, maar gezien deze tumor zelden uitzaait kan met de castratie van een cryptorche reu gerust gewacht worden tot de leeftijd van 5 jaar.