Wanneer je van plan bent om met je teef te gaan fokken doe je er goed aan om eerst alles te weten over de voortplanting van de hond. Wanneer treedt de eerste loopsheid op? Op welke leeftijd krijgt je teef het beste het eerste nestje pups en wat zijn de beste dekdatums? Op al deze vragen geven we hier antwoord.
PUBERTEIT
De puberteit is bij de teef aangebroken wanneer de eerste loopsheid start. De puberteit bij de reu breekt aan wanneer de spermaproductie op gang komt. De start van de puberteit is bij de teef dus gemakkelijker vast te stellen dan bij de reu. Bij jonge teven kan in het begin echter ook sprake zijn van een stille loopsheid, waardoor de eerste loopsheid door de eigenaar wordt gemist.
Wat betreft het tijdstip waarop de puberteit aanbreekt bestaat er een grote invloed van het ras. Over het algemeen komen honden enkele maanden na het bereiken van het volwassen lichaamsgewicht en grootte (stagnatie in de groei) in de puberteit. Honden van kleine rassen zijn eerder volwassen dan honden van grote rassen. Bij heel grote rassen kan het zelfs 2 jaar duren voordat ze volwassen zijn.
Sommige honden kunnen puberteitsstreken vertonen. Ze luisteren dan minder goed, doen ondeugende dingen en proberen het baasje uit te dagen. Gedurende deze periode zullen sommige honden ook proberen om dominant over het baasje te gaan worden.
CYCLUS VAN DE TEEF
De meeste honden worden twee keer per jaar loops. Een uitzondering hierop zijn wilde honden en primitieve hondenrassen zoals de Basenji, Tibetaanse mastiff of wolfskruisingen (zoals de Saarloos wolfshond). Deze honden worden één keer per jaar loops, meestal tijdens de late winter tot vroege voorjaar. Ook kennelhonden die buiten gehouden worden kunnen maar één loopsheid per jaar vertonen. De loopsheid wordt dan meestal in mei gezien.
Loopsheid: pro-oestrus en oestrus
De loopsheid bestaat uit twee delen: de pro-oestrus en de oestrus. Tijdens de pro-oestrus, die gemiddeld 9 dagen duurt (3-17 dgn), trekt de teef de reu aan, zijn de vulvalippen gezwollen en is er een helderrode vaginale uitvloei zichtbaar. De teef is echter niet dekbereid. In deze fase begint een eicel te rijpen.
In de oestrus, die gemiddeld ook 9 dagen duurt (3-21 dgn), trekt de teef nog altijd de reu aan, maar staat ze nu wel dekkingen toe. Bovendien zijn de vulvalippen minder gezwollen en is de vaginale uitvloei nu eerder roodbruin van kleur. In deze fase vindt de eisprong plaats waarna bevruchting mogelijk is.
De tijd tussen twee loopsheden is gemiddeld 7 maanden, maar kan variëren tussen 5 en 11 maanden.
Metoestrus en schijndracht
Indien geen bevruchting heeft plaatsgevonden kan na een loopsheid een schijndracht optreden. Dit wordt ook wel de metoestrus genoemd en duurt ongeveer net zolang als een echt dracht, namelijk 63 dagen. Bij de meeste teven zijn in deze periode uitsluitend de tepels wat duidelijker aanwezig. Een kleiner aantal teven heeft ergere klachten. De teef kan dan met knuffelbeertjes gaan dragen, nestgedrag vertonen en zelfs melk produceren. In de natuur is dit verschijnsel overigens geen afwijking. In roedels mogen namelijk alleen de dominante teven nakomelingen krijgen. De andere vrouwelijke teven die schijndrachtig zijn kunnen de dominante teven helpen bij de verzorging en overleving van hun pups. Als gezelschapsdier kan een teef die schijndrachtig is wel minder plezierig zijn voor de eigenaars. Dit kan een reden zijn om een teef te laten steriliseren.
Dioestrus of anoestrus
De dioestrus is de periode van seksuele rust die komt tussen twee perioden van oestrus. Het is een term die in de Engelstalige literatuur vaak als alternatief voor de benaming van de metoestrus wordt gebruikt. In de Nederlandstalige literatuur wordt deze term niet gebruikt en hebben we het dus over de metoestrus en de anoestrus. De anoestrus is de periode van seksuele inactiviteit en duurt bij de teef gemiddeld 4½ maand, maar kan ook korter zijn (3 maanden).
Menopauze
Een echte menopauze bestaat niet bij de teef. Wel is te zien dat de tijd die tussen twee loopsheden verstrijkt vanaf de leeftijd van 7 jaar steeds groter wordt. Bij oudere teven zien we vaak een interoestrusinterval van meer dan 12 maanden.
BEVRUCHTING VAN DE TEEF
Misschien overweeg je om je teef een nestje pups te laten krijgen? Omdat hierover vaak vragen worden gesteld geven we op de volgende vragen antwoord:
Wat is de ideale leeftijd om een teef nestjes pups te laten krijgen?
De ideale leeftijd waarop een teef nestjes kan krijgen is tussen de 2 en 6 jaar ouderdom. Dat is meestal in de praktijk vanaf de tweede of derde loopsheid. Na de leeftijd van 7 jaar wordt er beter niet meer met een teef gefokt omdat de algemene vruchtbaarheid dan is afgenomen, de bevallingen meestal meer problemen geven en er minder en/of ongezonde pups geboren kunnen worden. Na de fokcarrière kan het nuttig zijn om de teef te laten castreren. Hoe dat zit leggen we hier aan je uit.
Hoeveel nestjes mag een teef jaarlijks hebben?
Wanneer bedrijfsmatig met honden gefokt wordt mag een teef wettelijk gezien maximaal 1 nest in 12 maanden krijgen. Voor het welzijn van de teef is het sowieso beter om maar één keer per jaar een nestje pups voort te brengen. In sommige situaties, waarbij uiteraard niet bedrijfsmatig met de teef wordt gefokt, kan het wel mogelijk zijn om een teef in één jaar twee nestjes te laten geven. Bijvoorbeeld indien het eerste nestje maar weinig pups bevatte en de teef bij de volgende loopsheid weer helemaal in conditie is.
Wat is het beste moment om mijn teef te laten dekken?
Het beste noteer je de datum van de eerste dag waarop de vulva gezwollen is, er bloedverlies optreedt en de teef de reu aantrekt. Dit is dan de dag waarop de pro-oestrus gestart is. Vervolgens begint men 5 tot 6 dagen later de dekbereidheid van de teef dagelijks te controleren om de eerste dag van de oestrus te bepalen. Daarna laat men de teef elke 2 tot 4 dagen dekken totdat de teef de dek niet meer toestaat. De reu mag zeker niet dagelijks dekkingen verrichten omdat dit ten koste gaat van de vruchtbaarheid van de reu.
Mijn teef wordt na een succesvolle dekking niet drachtig. Hoe kan dit?
Soms komen er vruchtbaarheidsproblemen voor en wil de teef om een bepaalde reden na meerdere pogingen toch niet drachtig worden. In 60% van de gevallen wordt er een verkeerde dektijdstip gehanteerd. Er is dus vaak geen sprake van een daadwerkelijk vruchtbaarheidsprobleem bij reu of teef.
Het tijdstip waarop de dekking het best kan gebeuren hangt samen met het moment waarop de eisprong plaatsvindt. Het laten dekken op standaarddagen zoals op dag 12, 14 of 16 na de start van de loopsheid is niet altijd effectief. Het moment waarop de loopsheid aanbreekt houdt namelijk geen verband met het moment van eisprong (ovulatie). Het is daardoor mogelijk dat een dekking op basis van standaarddagen na start van de loopsheid een totaal ineffectieve methode is. Zo ovuleert de gemiddelde teef ovuleert wel op 12 dagen, maar zijn er ook teven die al op dag 5 of pas juist op dag 30 ovuleren. Bij teven met een verlengde of verkorte loopsheid is het noodzakelijk om het exacte moment van ovulatie te gaan bepalen. dat wordt met progesteronbepaling gedaan.
Wat houdt progesteronbepaling precies in?
Aangezien teven maar twee jaar per jaar loops worden, is het bij het willen fokken met je teef van belang het juiste moment van de eisprong te kennen. Wanneer men te laat is, duurt het immers gemiddeld weer een half jaar voordat er weer verder kan worden gefokt met de teef. Een oplossing is dan de progesterontest.
Zo’n 5 tot 7 dagen na de start van de loopsheid wordt met een eerste bloedonderzoek gestart. Daarna wordt het bloedonderzoek om de 2 tot 3 dagen herhaald. Aan de hand van de progesteronconcentratie is exact te bepalen wanneer de eisprong plaatsvindt.
Op het moment dat het gehalte progesteron 5 ng/ml bedraagt vindt de eisprong plaats (B). Deze eicellen dienen eerst nog te rijpen voordat ze bevrucht kunnen worden. Wanneer het gehalte aan progesteron gestegen is naar 12 ng/ml kan de teef door de reu gedekt worden (D).
STAMBOEKPUPS
Als je van plan bent om een nestje stamboekpups te gaan fokken verdiep je je vooraf het beste in alles wat daarbij komt kijken. Meer informatie vind je op de website van Raad van Beheer.
Castratie reu & Sterilisatie teef
Overweeg je om je hond te laten steriliseren of castreren? Binnen een andere gedeelte op onze website geven we uitgebreid adviezen en alle voor- en nadelen. Bezoek daarvoor de pagina ‘Castratie en sterilisatie Hond’.