Hartworm


Ga je met je hond op vakantie? Controleer vooraf altijd goed of je naar een regio gaat waar hartworm voor komt. Met dit souvenir wil je jouw hond niet thuis laten komen. Gelukkig is infectie met hartworm goed te voorkomen en kun je goede maatregels nemen.


Wat is hartworm?

De ziekte hartworm wordt veroorzaakt door de worm Dirofilaria immitis. Ondanks de naam is hartwormziekte bij honden met name een longziekte, omdat de volwassen wormen zich voornamelijk in de longslagaders bevinden en het rechterhart pas in een later stadium betrokken raakt. Vrouwelijke wormen kunnen wel tot 30 cm lang worden, de mannetjes zijn kleiner en worden hoogstens 18 cm lang.

De hartworm wordt overgebracht op honden na een bloedmaaltijd van een door hartworm besmette mug. Deze mug injecteert larven (L3) van de hartworm, zogenoemde microfilaria, in de bloedbaan van de hond. In de hond zullen deze larven zich verder ontwikkelen (L4, L5). Uiteindelijk zullen volwassen wormen ontstaan die in de longarterie leven. De vrouwelijke wormen zullen daar nieuwe larven (L1) produceren welke door muggen tijdens een bloedmaaltijd opgenomen kunnen worden. In deze muggen ontwikkelen de L1 larven naar L3 larven.

De levenscyclus van de hartworm.

Komt hartworm ook in Nederland voor?

Binnen Nederland hoeven we nog niet bang te zijn voor mogelijke infecties met hartworm. Er is namelijk een temperatuur boven 18°C vereist, die 24 uur per dag en gedurende minimaal één maand aan moet blijven houden, wil een mug die besmet raakt met hartworm besmettelijk worden voor honden. Zonder deze voorwaarden kunnen L1 larve in de mug zich namelijk niet ontwikkelen naar L3 larven.


Een souvenir na vakantie in het buitenland

Toch wordt de diagnose hartworm in Nederland wel geregeld bij honden vastgesteld, ongeveer 26% van alle dierenartsen in Nederland stelt de diagnose hartworm minimaal één keer per jaar. Die diagnose wordt dan gesteld bij honden die uit een gebied met hartworm komen, bijvoorbeeld als de hond uit het buitenland geïmporteerd is of nadat een Nederlandse hond met de baasjes op vakantie in het buitenland geweest is. Gelukkig gaat het dan meestal om lichte infecties.

Hieronder kun je in een kaartje zien waar de hartworm, Dirofilaria immitis, in Europa voor komt. Dat zijn de groene zones.

Bij milde infecties, waar in Nederland bij honden met hartworm vaak sprake van is, wordt meestal alleen een hoest opgemerkt. Hartworm kan vooral bij grote infecties hele ernstige gevolgen voor de hond hebben. De volwassen wormen die in de longarterie verblijven kunnen in dat geval het rechter deel van het hart bereiken en daar de bloedcirculatie blokkeren. Daardoor kunnen klachten van hartfalen ontstaan.


Diagnose

Om de diagnose hartworm bij honden te kunnen stellen zijn meestal meerdere onderzoeken nodig. Zo kan het bloed op de aanwezigheid van larves onderzocht worden. Er bestaan sneltesten waarmee antigenen van vrouwelijke hartwormen gedetecteerd kunnen worden. Meestal is aanvullend onderzoek nodig, zoals een röntgenfoto van de borstkas of een echo van het hart, om de diagnose zeker te kunnen stellen en de hond voorafgaand aan de behandeling in een lage of hoge risicogroep te kunnen indelen.


Behandeling

Wordt een hartworminfectie vastgesteld, dan is de behandeling vaak lastig en langdurig. Er bestaan wel producten die de volwassen wormen in de longarterie en het rechter hart kunnen afdoden. Dat is niet zonder risico. De dode wormen kunnen bloedvaten blokkeren en uit de wormen komen ook stoffen vrij die een ernstige ontstekingsreactie kunnen veroorzaken. Het doden van de volwassen hartwormen dient daarom altijd voorzichtig te gebeuren. In sommige gevallen is aanvullende medicatie tegen ontstekingsreacties en bloedstolling nodig. Soms is tijdens de behandeling ook ondersteunende therapie voor het hart vereist. Bij hele zware infecties worden de hartwormen het beste chirurgisch verwijderd.

De medicatie die tegen de volwassen hartworm gebruikt wordt zijn niet werkzaam tegen de larven en onvolwassen stadia. Daarom dient een ander medicijn gebruikt te worden om ook de larven te doden die anders na behandeling met het product tegen de volwassen hartwormen opnieuw tot vorming van volwassen wormen in de longarterie kunnen leiden. Ook wordt meestal een antibioticatherapie gebruikt. Hartwormen kunnen besmet zijn met een bacterie die bij kan dragen aan het vormen van een ontstekingsreactie wanneer de hartworm sterft.

Na het behandelingsprotocol dient regelmatig gecontroleerd te worden of de infectie weg is en zich in de loop van de tijd geen nieuwe volwassen hartwormen hebben gevormd.


Preventie

Omdat hartworm ernstige gevolgen kunnen hebben en omdat diagnose en behandeling moeilijk, tijdrovend en duur kan zijn, is het aan te raden om aandacht te schenken aan een goede preventie van hartworm als je met je hond op vakantie gaat naar een land waar hartworm bij honden voor komt.

Dit kan door maandelijks preventief de behandelen met een medicijn die hartwormlarven afdoodt. Zo kunnen er na een beet van een besmette mug bij je hond geen volwassen hartwormen in de longarterie of hart ontstaan. Een goede aanvulling hierop is het gebruik van een product dat muggen doodt.

Ben je van plan om met je hond of kat naar het buitenland te reizen? Controleer vooraf even op de website van ESCCAP of hartworm aanwezig is in het land en regio van bestemming. Vergeet ook niet te kijken naar de landen en regio’s waar je eventueel doorheen zult reizen! Voor alle medicatie voor hartwormpreventie bij jouw huisdier kun je uiteraard bij je dierenarts terecht.


Hoe zit het met katten?

Ook katten kunnen hartworm krijgen. Dus mocht je met je kat naar een land reizen waar hartworm voor komt dan is het ook bij deze diersoort belangrijk om aan een goede preventie van hartworm te denken. Het is wel zo dat katten een minder geschikte gastheer voor Dirofilaria immitis is, waardoor infecties meestal niet zo ernstige gevolgen hebben als bij de hond.


Lopen mensen risico op hartworm?

Nee, bij de mens kan de hartwormlarve zich niet tot het volwassen stadium ontwikkelen, doordat de larven ter hoogte van de longen ingekapseld worden en afsterven.

Bezoek de website van ESCCAP Benelux voor meer informatie, richtlijnen en adviezen.