We snappen heel goed dat baasjes soms huiverig voor het toedienen van vaccins bij hun huisdier zijn vanwege het bestaan van eventuele mogelijke bijwerkingen. Daarom besteden we graag aandacht aan dit onderwerp.
Wat is de bedoeling van vaccinatie?
Uiteraard is het de bedoeling dat we met vaccinatie dieren beschermen tegen ziekte. Het is dus niet de bedoeling dat dieren door de vaccinatie ziek worden.
Daarom worden honden, katten en konijnen vóórdat ze een vaccin toegediend krijgen altijd door de dierenarts klinisch onderzocht. De dierenarts wil zeker zijn dat een dier gezond is voordat een vaccin wordt toegediend. Bij de meeste vaccins worden immers levende, verzwakte virussen gebruikt. Bij zieke dieren – die meestal een verminderde afweer hebben – is het toedienen van een levend, verzwakt virus daarom onverstandig.
Elk medicijn, zoals ook antibiotica, ontstekingsremmers en pijnstillers, kan bijwerkingen veroorzaken. Dat zijn ongewenste reacties van het lichaam die optreden na toediening van een medicijn. Aangezien een vaccin ook een medicament is kunnen dus ook vaccins bijwerkingen veroorzaken.
Hoe vaak komen bijwerkingen na vaccinatie voor?
Uiteraard is er onderzoek gedaan naar mogelijke bijwerkingen van vaccinaties. Want alhoewel vaccins veilig zijn, bijwerkingen komen wel degelijk voor.
Daaruit is gebleken dat bij 4 op de 1000 gevaccineerde honden binnen drie dagen na vaccinatie een bijwerking optreedt.
Ongeveer tweederde deel van deze bijwerkingen bestaat uit het verschijnen van bultje op de plaats van de injectie. Dat gebeurt dus bij ongeveer 3 op de 1000 gevaccineerde honden en is niets anders dan een kleine, lokale ontstekingsreactie op de prik en entstof. Dit heeft verder geen behandeling nodig en verdwijnt vanzelf binnen enkele dagen tot weken.
Bij het overige deel, dat is dus eenderde deel van alle honden met een bijwerking na vaccinatie (ongeveer 1 op de 1000 gevaccineerde honden), is sprake van een systemische overgevoeligheidsreactie, zoals jeuk en/of braken. Dit is met ontstekingsremmers eenvoudig te behandelen. Slechts bij 2% van alle honden met een bijwerking na vaccinatie (dat is bij 8 op 100.000 gevaccineerde honden) gaat het om een anafylactische shock. De allergie treedt niet tegen het antigeen, maar tegen een ander component in het vaccin op. Bijwerkingen treden eerder bij kleinere dan bij grote hondenrassen op. Ook is de kans groter op een bijwerking indien er meerdere vaccincomponenten tegelijk worden toegediend.
Er kunnen dus bijwerkingen na vaccinatie optreden, maar de kans op een ernstige reactie zoals een anafylactische shock is zeer klein. Het bestaan van bijwerkingen kan dus in elk geval geen reden vormen om een hond niet te vaccineren.
Wat als mijn huisdier overgevoelig reageert op vaccinatie?
De kans op een ernstige bijwerking na vaccinatie mag dan wel zeer klein zijn, maar wat als het mijn hond of kat het treft? Ik maak me zorgen dat mijn huisdier overgevoelig kan reageren.
Die zorg snappen we inderdaad. Overgevoeligheidsreacties na vaccinatie zijn bij huisdieren gelukkig goed en eenvoudig te behandelen.
Bij kleine hondenrassen, zoals Chihuahua’s, waar de kans op bijwerkingen na vaccinatie wat groter is dan bij grotere hondenrassen, besluiten we voorzichtigheidshalve om zo min mogelijk vaccins tegelijk toe te dienen. Moet een klein hondje bijvoorbeeld de grote cocktail en de vaccinatie tegen rabiës krijgen? Dan is het beter om beide prikken niet tijdens hetzelfde consult te geven, maar er enkele weken tussen te laten.
Merk je op dezelfde dag of binnen enkele dagen na de vaccinatie van je huisdier iets op? Neem dan altijd contact op met je dierenarts, zij kunnen dit dan aan de vaccinproducent melden.
Mijn huidier reageert allergisch op vaccins, wat nu?
Alhoewel we heel goed begrijpen dat baasjes in dat geval liever hun huisdier niet meer laten vaccineren, is dat niet nodig.
Alternatieven voor vaccinatie
Om te beginnen kan bij dieren die bekend zijn met een allergische reactie de vaccinatie vervangen worden door de titertest. Hiermee meet je eerst de hoeveelheid antistoffen voordat je besluit om te gaan vaccineren. Zijn er nog voldoende antistoffen aanwezig? Dan hoeft er niet gevaccineerd te worden. Helaas kan het titeren niet alle vaccinaties vervangen, dit bespreken we bij de voor- en nadelen van de titertest.
Voorzorgsmaatregelen voor en na de vaccinatie
Dient bij een hond of kat die bekend is met een allergische reactie een vaccin te worden toegediend? Dan kan 15 minuten vooraf behandeld worden met een antihistaminicum. Ernstige overgevoeligheidsreacties na vaccinatie ontstaan namelijk doordat mastcellen massaal hun ontstekingsstoffen vrij laten. Door antihistaminica te geven wordt dit verhinderd.
Ook kan het nuttig zijn een ander merk vaccin te gebruiken. De kans bestaat dat een dier met een allergische reactie na vaccinatie op een ander merk vaccin niet allergisch reageert.
Ook worden bij dieren die last hebben van een allergische reactie na vaccinatie liever niet meerdere vaccins tegelijk toegediend. Moet bijvoorbeeld zowel de grote cocktail als het rabiësvaccin toegediend worden? Dan is het beter om 2 tot 3 weken tussen beide prikken te laten.
Uiteraard wordt na vaccinatie van een dier die bekend is met een allergische reactie deze extra goed opgevolgd.
Het toedienen van een halve vaccindosis is niet nuttig om allergische reacties na vaccinatie te voorkomen. Ook is dit niet gewenst. Alleen bij gebruik van een volledige dosis is bescherming tegen ziekte waartegen wordt gevaccineerd gegarandeerd.