Leishmania


Leishmania is een ziekte die in bepaalde buitenlandse regio’s bij honden algemeen gezien wordt. Ga je met jouw hond naar een dergelijk gebied op vakantie? Dan loopt je hond risico om met met deze parasiet geïnfecteerd te raken en later bij thuiskomst klachten te ontwikkelen. Met een dergelijk souvenir wil uiteraard niemand thuiskomen. Gelukkig bestaan er goede manieren om infectie bij honden te voorkomen.


Wat is Leishmania?

De parasiet die deze ziekte veroorzaakt is vernoemd naar William Leishman. Hij ontdekte als eerste deze eencellige parasiet in de milt van een gestorven soldaat in 1900.

Een kleine mug treedt op als vector voor de parasiet. In Europa, Afrika en Azië is dat de Phlebotomus (zandvlieg) en in Amerika is dat de Lutzomyia. Doordat de vector in Europa alleen in de zuidelijke landen voor komt is leishmania voor Nederland een reisziekte. Het muggenseizoen in endemische gebieden kan variëren van jaar tot jaar en van gebied tot gebied. Als algemene regel start het seizoen in april en duurt tot november.

Wanneer een geïnfecteerde mug een bloedmaal bij een zoogdier neemt komt de parasiet in de bloedbaan terecht, waarna ze bepaalde witte bloedcellen van het dier zullen infecteren, ook wel de macrofagen genoemd. In deze cellen zal de parasiet zich vermeerderen, waarna ze andere cellen gaan infecteren.

De levenscyclus van de parasiet die Leishmania veroorzaakt.

Wat zijn de symptomen van Leishmania?

De gevolgen van een infectie met Leishmania hangt voornamelijk af van de soort parasiet en van de immuunrespons van het dier. Vindt er een cellulaire respons plaats, dan wordt een geïnfecteerd dier meestal niet ziek. Hoogstens ontstaan enkel nodulaire reacties op de inoculatieplaats (neus, ooglid, oor). Worden er echter vooral antistoffen gevormd, dat noemen we een humorale respons, dan resulteert een infectie vaak in ziekte. In dat geval zijn het de immuuncomplexen die problemen in het lichaam veroorzaken.

In Europa is leishmaniasis meestal een systeemziekte met mogelijke huidletsels. De ziekte kent een lange incubatieperiode van 1 maand tot verschillende jaren. De ziekte wordt dan ook zeer zelden bij honden jonger dan 6 maanden gezien.


Viscerale vorm

Bij deze vorm raken de organen aangetast. Naast algemeen ziek zijn, koorts en vermageren ontstaat er ook nierschade, oogontstekingen, neusbloedingen, manken, bloedarmoede, gezwollen lymfeknopen/milt/lever braken, diarree en bijkomende infecties. De meeste dieren met deze vorm van leishmania sterven uiteindelijk door chronisch nierfalen.


Cutane vorm

Bij deze vorm van leishmania ontstaat er een schilferige huidontsteking met eventueel verdunning van de vacht en het ontstaan van kale plekken in de vacht op de neusrug, rond de ogen, aan de binnenzijde van de oorschelpen, op de hals, schouders, ellebogen en hakken. Ook kunnen er, vooral op de neusspiegel, oorpunten, ellebogen, hakken en tenen, wondjes ontstaan.

Nog een andere huidvorm van leishmania ontstaan er een huidontsteking waarbij er kleine en grotere bulten ontstaan. Andere mogelijke huidklachten die verband houden met een infectie met de leishmania parasiet zijn letsels aan de slijmvliezen, vorming van overmatig eelt op de voetzoelen en de groei van abnormale en verkeerd gegroeide teennagels.


En bij katten?

Bij katten is een infectie met Leishmania zelden klinisch, hoogstens is er sprake van vermagering en een huidkliniek (wondjes/bultjes).


Waar bevinden zich de risicogebieden van Leishmania?

De landen die tot de risicogebieden voor Leishmania behoren, zijn deze landen waar de zandvlieg voor komt. Dat zijn de donkergroen gekleurde gebieden hieronder op de kaart.


Hoe kan ik infectie en ziekte voorkomen?

Het allerbeste is om je hond of kat gewoon thuis te laten en niet mee op reis te nemen. Gaat dit niet of wil je dat niet, dan kun je het beste de volgende maatregelen nemen.


Muggenbeten door zandvliegen voorkomen

Er bestaan producten, in de vorm van spot-ons (druppels op de huid) en tekenbanden die geregistreerd zijn tegen zandvliegen. Deze kun je tijdens het muggenseizoen (april tot november) bij je hond gebruiken. Raadpleeg altijd de bijsluiter om te controleren of het product geregistreerd is in het afweren van zandvliegen of laat je adviseren door een dierenarts.

Andere mogelijkheden om de muggenbeten van zandvliegen bij je hond te voorkomen is door deze tussen zonsondergang en zonsopkomst gedurende het muggenseizoen binnenshuis te houden. Het gebruik van insecticide kamersprays, horren in ramen en deuren (gaaswijdte < 0.4 mm2) en behandelde muggennetten vormen ook een manier om muggen buitenshuis te houden en muggenbeten bij je hond te voorkomen. Dit zijn goede aanvullende maatregelen op de halsband/spot-ons.


Vaccinatie

Vaccinatie tegen leishmania is een andere preventieve strategie en in combinatie met een spot-on of tekenband die ook tegen zandvliegen werkzaam is, is dat de beste keuze. Een vaccinatie kan infectie niet voorkomen, maar vermindert wel de kans (met een factor 3,8) dat na infectie bij de hond de ziekte leishmaniase ontwikkelt. Honden vanaf de leeftijd van 6 maanden kunnen tegen leishmania gevaccineerd worden. De basisvaccinatie bestaat uit 3 injecties met 4 weken tussentijd, de herhaling is vervolgens jaarlijks.


Profylactische medicatie

Domperidone is een geneesmiddel dat gebruikt wordt om de activiteit van maag en darmen te stimuleren, maar het zorgt er ook voor dat de gehalte aan prolactine in het lichaam toeneemt. Dit stofje wordt ook door bepaalde witte bloedcellen geproduceerd. Domperidone zou daardoor in staat zijn na infectie met Leishmania de immuunreactie richting de cellulaire reactie te sturen, waardoor na infectie geen ziekte ontstaat.


ESCCAP

Op de landkaart van ESCCAP kun je gemakkelijk zien welke infectieziektes bij honden algemeen voor komen in het land en de regio waar je met jouw hond naartoe wil gaan. Ook op onze pagina ‘Buitenlandse ziektes’ is een klein overzichtje en landkaart met alle buitenlandse infectieziektes binnen Europa te vinden.

Bezoek de website van ESCCAP Benelux voor meer informatie, richtlijnen en adviezen.