Leptospirose wordt veroorzaakt door een spiraalvormige Leptospira bacterie die zich roterend kan voortbewegen. De bacterie behoort tot de familie van Spirocheten. Daartoe behoort ook de Borrelia bacterie die de Ziekte van Lyme kan veroorzaken. Het zijn eigenlijk een soort van neefjes van elkaar.
Verschillende namen
Leptospirose is voor het eerst beschreven door Adolf Weil in 1886, dat verklaart de alternatieve naam Ziekte van Weil. Het duurde echter tot 1908 voordat er bij mijnwerkers in Japan een verband tussen de bacterie en de ziekte werd gesteld. Omdat in Nederland kleine knaagdieren, zoals ratten, gezonde dragers van de bacterie kunnen zijn wordt de ziekte ook wel de rattenziekte genoemd.
Verschillende serovars
In de natuur komen binnen de Leptospira bacteriën verschillende zogenoemde serovars voor. Elke serovar heeft andere specifieke antigenen op hun celmembraan. Welke serovars leptospirose veroorzaken verschilt daardoor per land en kan ook in de loop van de tijd veranderen. Voorheen kwamen in Nederland bij de hond vooral de serovars Icterohemorrhagia (nu: 7%) en canicola (nu: 10%) voor. Momenteel zien we in Nederland bij de hond vooral de serovars Australis (38%) en Grippotyphosa (19%). Dit is de reden waarom honden tegenwoordig bij leptospirose tegen 4 in plaats van 2 serovars gevaccineerd worden. Vaccins tegen leptospirose kunnen daarom per land, ook al dragen ze dezelfde merknaam, andere serovars bevatten,
Ziekte van Weil bij de hond, wat houdt dat in?
Honden worden vooral indirect via oppervlaktewater besmet door rattenurine. De kans daarop is uiteraard het grootst in bosrijke gebieden waar besmette knaagdieren leven. Honden kunnen er zwemmen in meertjes of na een regenbui door plasjes water en modder op de bospaden wandelen.
De kiem dringt zich door de huid of het slijmvlies binnen en laat daarbij geen wondje achter. Daarna bereikt de bacterie de bloedbaan en kan daardoor verschillende organen bereiken. De bacterie infecteert vooral de lever, de nier en in mindere mate de hersenen. In deze organen veroorzaken de bacteriën schade aan de weefsels waardoor gezondheidsklachten ontstaan.
Symptomen ziekte van Weil
Het is onbekend hoeveel honden jaarlijks door leptospirose geïnfecteerd raken, want niet alle honden raken na infectie ziek. Wel is bekend dat bij honden in Nederland jaarlijks ongeveer 10 klinische gevallen van lepto voor komen. Klachten bestaan uit algemene ziektesymptomen zoals stoppen met eten, braken, meer drinken, koorts, uitdroging en vermageren. Daarnaast kunnen bloedingen, geelzucht, oedemen, ademhalingsstoornissen, zenuwstoornissen, abortus en oogontsteking gezien worden. Het meest bekende symptoom van leptospirose is het plotseling stoppen van urineproductie, dit kan uiteraard fatale gevolgen hebben.
Diagnose en behandeling
Het stellen van de diagnose is moeillijk. Voor het detecteren van de bacterie in de urine van de hond is specialistische laboratoriumonderzoek nodig. Behandeling gebeurt met antibiotica, maar omdat een hond met klinische klachten vaak intensieve zorg nodig heeft is opname in een kliniek meestal vereist.
Lepto is een zoönose, dus ook gevaarlijk voor de mens
Leptospirose is wereldwijd een zoönose, dat betekent dat de infectie bij dieren ook voor mensen besmettelijk is. Besmetting van de mens kan na direct of indirect contact met urine van ratten. Zodoende lopen mensen die vanwege hun beroep of hobby in de natuur actief zijn meer risico op de ziekte van Weil. Denk bijvoorbeeld aan jagers, boswachters, militairen, waterrecreanten, sporters, agrariërs, hoveniers en ongediertebestrijders.
Hoe vaak komt de ziekte van Weil bij mensen voor?
Gemiddeld worden 30 gevallen per jaar van ernstige leptospirose bij de mens vastgesteld, met een piek in de maanden juli tot november. Het aantal milde gevallen is onbekend, maar vormt waarschijnlijk een veelvoud daarvan. In Europa is het aantal gevallen van leptospirose bij de mens de afgelopen jaren toegenomen. Waarschijnlijk is dat het gevolg van warmere en nattere klimatologische omstandigheden. Warm weer, langdurige of zware regenval en overstromingen kunnen een toename in het aantal gevallen van de ziekte van Weil bij de mens veroorzaken.
Waarom wordt tegen leptospirose gevaccineerd?
Nederland is een waterrijk land en ratten houden van water. De kans om met besmette rattenurine in contact te komen is in Nederland daardoor groter dan in de drogere landen om ons heen. Het advies is om de vaccinatie tegen leptospirose voor iedere hond in Nederland, ongeacht de levenswijze, in orde te houden. De vaccinatie tegen leptospirose bij honden behoort dus tot de basisvaccinatie. Aangezien honden van alle leeftijden gevoelig blijven is ook het advies om op latere leeftijden honden te blijven beschermen door vaccinatie.
Hond en mens beschermen
Vaccinatie tegen leptospirose heeft niet alleen tot doel honden te beschermen tegen de ziekte van Weil. Zoals uitgelegd kan een infectie met de leptobacterie ook de mens ziek maken. Is onze eigen huishond besmet met lepto? Dan loopt de eigenaar ook kans om via de eigen hond besmet te raken. Niet alle honden die door lepto geïnfecteerd raken worden ziek en dergelijke besmette honden kunnen via hun urine langdurig en zelfs levenslang kiemen via de urine uitscheiden. Deze kan daardoor een besmettingsbron voor de mens vormen, en dan dus vooral de eigenaar. De vaccinatie van honden heeft daarom ook tot doel om mensen te beschermen.
Lopen katten geen risico op de ziekte van Weil?
Katten blijken minder gevoelig te zijn voor leptospirose, klinische gevallen zijn zeldzaam.