Teken zijn kleine, spinachtige insecten die buiten leven. Ze zijn vooral te vinden zijn in gebieden met vochtige bodems, struiken en hoger gras. Niet alleen in het bos komen teken voor. Ook in je eigen tuin en in de gemeentelijke plantsoenen kunnen teken aanwezig zijn. Zodra de temperaturen buiten boven de 7 graden uitkomt worden teken actief en gaan ze op zoek naar een geschikte gastheer. Vanaf het vroege voorjaar tot in het late najaar moet je dus rekening houden met tekenbeten. De meeste tekenbeten worden tussen maart en oktober vastgesteld, met een piek in juni.
Levenscyclus van de teek
Er bestaan wereldwijd heel veel soorten teken. In Nederland zijn er drie soorten die het meest voorkomen en die ook het meest van belang zijn. Dat zijn de Ixodes ricinus (schapenteek), Dermacentor reticulatus en de Rhipicephalus sanguineus (bruine hondenteek). Deze soorten behoren tot de harde teken, die gekenmerkt worden door de aanwezigheid van een hard schild. Ze behoren alledrie ook tot de zogenoemde 3-gastheer-teken omdat ze voor hun volledige levenscyclus in totaal drie gastheren nodig hebben.
Een volwassen vrouwtjesteek legt duizenden eieren. Uit het ei komt een larve (< 1 mm, 6 poten), deze parasiteert vooral kleinere vogels en zoogdieren om een bloedmaal te kunnen nemen. Na deze maaltijd laat de teek zich op de grond valen en ontwikkelt zich daar verder tot nymfe (1-1,5 mm, 8 poten). Deze nymfe parasiteert daarna voor een bloedmaal opnieuw een dier en dat zal in dit geval een groter zoogdier zijn. De volgezogen nymfe laat zich weer vallen op de grond en vervelt daar tot een volwassen teek. Deze volwassen teek (3-5 mm, 8 poten) gaat daarna voor een bloedmaal op zoek naar een derde gastheer. Na een maaltijd van 7 dagen gaan de vrouwtjes met de mannetjes paren, waarna ze na de eileg sterft. De hele cyclus duurt, afhankelijk van de beschikbaarheid van voedsel tussen de 1 en 3 jaar.
De kleine larven en nymfen zijn met het blote oog moeilijk te zien. Na een maaltijd kan de teek drie keer zo groot worden. Dat geldt vooral voor de volwassen vrouwtjes die daardoor meer dan 1 cm groot wordt. Alle stadia kunnen drager zijn van ziektes die op mens en dier overgebracht kunnen worden.
Waarom tekenbeten bij je hond voorkomen?
Op zich kan de tekenbeet zelf niet zo heel veel kwaad. Een beet veroorzaakt amper pijn of ongemak, hoogstens ontstaat er op de plaats van de beet een bultje. De reden waarom er voor tekenbeten zoveel aandacht is komt doordat teken drager kunnen zijn van verschillende ziekteverwekkers. Gaande van virussen tot bacteriën en eencellige parasieten. Deze ziekteverwekkers kunnen gezondheidsklachten veroorzaken bij mensen, maar ook bij honden. Samengevat worden dat ook wel de door tekenoverdraagbare aandoeningen genoemd (TOA), in het Engels is dat tick-borne diseases (TBD’s). Het nadeel van de meeste van deze ziektes is dat ze veelal vage klachten geven die soms pas lange tijd na een tekenbeet verschijnen.
Welke soort ziektes teken bij zich dragen ligt aan de soort teek en deze is op zijn beurt weer afhankelijk van het gebied waar de teek en de ziekte voor komt.
In het buitenland komen hele andere tekensoorten voor en ze dragen meestal meerdere en ernstigere ziekteverwekkers bij zich dan de teken in Nederland. Ga je met je hond naar het buitenland op vakantie? Dan is het zeker belangrijk om daar goed van op de hoogte te zijn. Alles hierover is uiteraard op onze website te vinden. Kijk in het onderdeel ‘Buitenlandse ziektes’ voor meer informatie over o.a. de preventie bij jouw huisdier.
In Nederland komen de volgende door teken overdraagbare ziektes voor. We beperken ons tot de meeste voorkomende in het lijstje hieronder. Wel wordt verwacht dat door teken overdraagbare ziektes die momenteel voornamelijk in het buitenland gezien worden in de nabije toekomst ook steeds meer in Nederland voor zullen gaan komen.
Hoe kan ik tekenbeten bij mijn hond voorkomen?
Om te voorkomen dat je hond door teken overdraagbare ziektes besmet kan raken is het belangrijk om tekenbeten te voorkomen. Dat kan op verschillende manieren. De keuze hangt af van het risico op tekenbeten, de grootte en vachtstructuur van je hond en je eigen persoonlijke voorkeur uiteraard.
Controleer je hond in het tekenseizoen na een wandeling
Omdat de ziektes die teken overgedragen worden pas na 24 tot 48 uur aanhechten op de hond worden overgedragen is het mogelijk om deze ziektes te voorkomen door aangehechte teken op je hond op tijd te verwijderen. Aangehechte teken zijn vooral te vinden op weinig behaarde delen van het lichaam. Zoals de kop (oren, snuit), in de oksels, in de liezen, tussen de tenen en rond de anus.
Deze vorm van tekenpreventie is vooral geschikt voor honden met een minimaal infectierisico. Dat zijn honden die beperkt of niet buiten komen, en honden waarbij controle gemakkelijk uit te voeren is, bijvoorbeeld een klein hondje met een korte vacht.
Hoe verwijder ik een teek bij mijn hond of kat?
Verwijderen doe je het beste op een zo’n teekvriendelijk mogelijke manier. De kans bestaat anders dat de teek extra speeksel injecteert en het risico groter wordt dat daarbij ziekteverwekkers overgedragen worden. Trek met een pincet of tekentang zo dicht mogelijk tegen de huid de teek los zonder daarbij te draaien of op het lijfje te drukken. Gooi de teek daarna weg in de vuilnisbak of spoel je door via het toilet. Zo voorkom je dat de teek opnieuw iemand kan parasiteren. Het wondje mag je daarna met wat alcohol ontsmetten. Omdat het mogelijk is dat je kleine voorstadia van teken, zoals larven en nymfen, op je hond niet ontdekt kan het raadzaam zijn om aanvullend een tekendodend product te gebruiken.
Gebruik een goede tekenpreventie
Vooral bij grote honden met een weelderige vacht is het eigenlijk niet te doen om tijdens het tekenseizoen dagelijks de hele hond op tekenbeten te controleren. Bij deze honden is het gemakkelijker om tijdens het tekenseizoen een goede tekenpreventie toe te passen.
Er bestaan verschillende soorten producten. Gaande van de maandelijkse druppels die op de huid aangebracht worden, tot tekenbanden die 8 maanden werkzaam zijn en tabletten die één of 3 maanden tegen teken beschermen. Het beste is om een product te gebruiken dat een knockdowneffect heeft en de teek al doodt voordat het de hond heeft kunnen bijten. Houd daarbij wel rekening dat sommige producten met permethrines beter niet bij honden gebruikt worden die intensief samenleven met katten binnen een gezin. Voor advies in de keuze van een product kun je uiteraard bij je dierenarts terecht.
Belangrijk is om naast het gebruik van een product dat tekenbeten voorkomt ook altijd geregeld toch op aanwezige tekenbeten te controleren, vooral tegen het einde van de beschermingsduur kunnen tekenbeten namelijk toch mogelijk zijn. Een tekendodend middel is dus zeker nuttig, maar kan tekenbeten niet 100% voorkomen.
En hoe zit het met mijn kat?
Een kat die buiten komt loopt ook de kans op tekenbeten. De exacte reden is nog niet gekend, maar katten zijn zeer weinig gevoelig voor de ziektes die teken kunnen overbrengen. Zodoende is het voor katten niet nodig om echt aandacht aan tekenpreventie te besteden. Mocht je kat met heel veel tekenbeten thuiskomen, dan is behandeling met een tekendodend product wel aan te raden.
Heb je een teek bij je hond, kat of jezelf verwijderd? Bewaar hem in een potje voor ons!
Wij kunnen dan namelijk onderzoeken om welke tekensoort het gaat en met een sneltest kunnen we ook onderzoeken of deze teek met de ziekte van Lyme besmet is. Dit levert ons interessante informatie op, dus dergelijk onderzoek doen we kosteloos.
Bezoek de website van ESCCAP Benelux voor meer informatie, richtlijnen en adviezen.