Wat zijn lintwormen?
Er bestaan bij honden en katten verschillende soorten lintwormen. Over het algemeen zijn lintwormen lange wormen die opgebouwd zijn uit vele segmenten, die ook wel proglottiden genoemd worden. Een aantal van deze segmenten worden door de lintworm dagelijks losgelaten. De eieren die ze bevatten komen via de ontlasting in de buitenwereld terecht en kunnen daar tussengastheren besmetten. Na opname van deze tussengastheer raakt op zijn beurt de hond of kat als eindgastheer besmet. Daar ontwikkelt zich een volwassen lintworm in de dunne darm.
Dipylidium caninum
De meest voorkomende lintworm in Nederland is deze die via vlooien en luizen op de hond en kat worden overgedragen. Deze heet Dipylidium caninum. Een vlo of luis raakt besmet door het opnemen van een lintwormei. In de lichaamsholte van deze parasiet ontwikkelt zich uit dit lintwormei een soort larve (cysticercoïd). Wanneer deze besmette vlo of luis volwassen is, kan deze de hond of kat met een lintworm infecteren als deze per ongeluk de vlo of luis oplikt. In de dunne darm van de hond of kat ontwikkelt zich uit die larve een volwassen lintworm. Deze bestaat uit meerdere segmenten die ook wel proglottiden genoemd worden.
De lintworm kan 20 tot 80 cm lang en meerdere jaren oud worden. De lintworm laat geregeld segmenten los waarin zich eieren bevinden. Doordat deze segmenten, die gedroogd veel op rijstkorrels lijken, zich actief naar buiten bewegen kan dat bij de hond of kat jeuk rond de anus veroorzaken. Doordat de meeste vlooien vooral in augustus en september een plaag vormen worden lintworminfecties vooral in het najaar bij honden en katten gezien. Zie je vlooien bij je hond of kat? Dan kun je overigens het beste ook meteen voor de zekerheid tegen lintwormen behandelen.
Taenia
Er bestaan ook verschillende soorten lintwormen die een hond of kat kan krijgen via het eten van besmet vlees. Dat zijn de soorten die behoren tot Taenia en Echinococcus.
De Taenia lintwormen komen over de hele wereld voor. Doordat de meeste honden en katten in Nederland een commercieel dieet krijgen, en dus geen rauw slachtafval als voeding krijgen, worden infecties hiermee niet zo heel veel gezien. Honden die rauw vlees gevoerd krijgen of prooidieren eten, zoals katten en boerderij- en jachthonden, lopen meer risico op besmetting met deze lintwormen. Afhankelijk van het soort Taenia kan de lintworm 10 cm tot 5 meter lang worden en enkele maanden tot meerdere jaren oud worden.
Een grote herkauwer, schaap, geit, varken, paard, konijn, haas of knaagdier raakt besmet na het opnemen van een Taenia lintwormei. Afhankelijk van een het soort Taenia lintworm ontwikkelt zich in deze tussengastheer in bepaalde inwendige organen een soort larvaal stadium. Neemt een hond of kat een besmet orgaan op, dan zullen in de dunne darm van de hond of kat volwassen lintwormen ontstaan. Deze zijn opgebouwd uit segmenten, proglottiden, die eieren bevatten. De lintworm laat geregeld deze segmenten los, waardoor via de ontlasting lintwormeieren in de buitenwereld terechtkomen.
Echinococcus
Echinococcus is een andere lintwormsoort die in Nederland niet veel voor komt. Het zijn hele kleine lintwormen van minder dan 1 cm groot. Honden en katten kunnen met duizenden van deze kleine lintwormen besmet raken. Net zoals de Taenia-lintworm treedt infectie op na opname van besmet vlees.
De Echinococcus multilocularis, oftewel de vossenlintworm, wordt in Nederland vooral in Limburg bij vossen aangetroffen. Mensen die in Limburg wonen en honden hebben die mogelijk besmette prooidieren (kleine knaagdieren, zoals veld-, woel-, spitsmuizen) zouden kunnen eten, houden hier het beste wel rekening mee door periodiek tegen lintwormen te behandelen. Zie ook het stroomdiagram van ESCCAP.
Ook katten kunnen in deze endemische gebieden binnen Nederland besmet raken met de vossenlintworm. De kat is echter een minder geschikte gastheer en de prevalentie bij de kat is daarom laag, vandaar dat er in het stroomdiagram van ESCCAP voor katten niet, zoals wel bij de hond, speciale adviezen voor Echinococcus is opgenomen.
Als je met je hond naar landen en gebieden in het buitenland afreist waar de vossenlintworm voor komt dien je hiermee rekening te houden, zie onze pagina over onze pagina Buitenlandse ziektes.
Een andere Echinococcus, de Echinococcus granulosus – ook wel kleine hondenlintworm genoemd – wordt vooral in Zuid- en Oost-Europa gezien. Met deze lintworm dien je rekening te houden wanneer je met je hond naar deze gebieden afreist. Dan is een maandelijke behandeling tegen lintwormen wel verstandig. Net zoals de Taenia-lintworm treedt infectie op na opname van besmet vlees. Ieder warmbloedig dier kan als tussengastheer met deze lintworm besmet raken. Bezoek voor meer informatie hierover ook onze pagina Buitenlandse ziektes.
Welke gevolgen hebben infecties met lintwormen voor honden en katten?
Honden en katten hebben eigenlijk niet zo heel veel last van infecties met lintwormen en ontwikkelen vaak helemaal geen symptomen. Bij zware infecties veroorzaken de lintwormen vaak alleen wat diarree. Meestal vallen infecties alleen op doordat de hond of kat jeuk aan de anus heeft of wanneer je als eigenaar kleine witte rijstkorrels aan de anus, in de vacht of in de ligplaats aantreft.
Bouwen honden en katten immuniteit op tegen lintwormen?
Honden en katten bouwen na infectie met lintwormen slechts weinig immuniteit op en blijven daardoor gevoelig voor herinfectie. Daardoor worden lintworminfecties bij honden en katten van alle leeftijden gezien.
Zijn lintwormen besmettelijk voor de mens?
Ja, en dat is dan ook de reden om infecties met vlooien en lintwormen bij je hond of kat te behandelen. Nemen wij als mens per ongeluk een met lintworm besmette vlo op, dan kan ook bij ons mensen een lintworm in de dunne darm ontstaan. Daarnaast kunnen wij mensen, na het opnemen van lintwormeieren die afkomstig zijn uit de ontlasting van een met Echinococcus geïnfecteerde hond ook als tussengastheer optreden. Daarbij ontstaan er grote blaaswormen in onze organen, met alle gevolgen van dien. Vandaar dat het belangrijk is om aandacht te besteden een een goede preventie door je hond periodieke te behandelen tegen lintwormen wanneer je in een endemisch gebied woont of een dergelijk gebied bezoekt of hebt bezocht.
Bezoek de website van ESCCAP Benelux voor meer informatie, richtlijnen en adviezen.